Πού βρίσκεται η Ιερά Μονή Ιβήρων και ποια θέση κατέχει στην ιεραρχία
Στη βορειοανατολική πλευρά του Άθωνα, βρίσκεται μία από τις παλαιότερες μονές του Αγίου Όρους. Η Μονή Ιβήρων είναι μια επιβλητική Μονή που ιδρύθηκε στο τέλος του 10ου αιώνα, λίγο μετά την ίδρυση της Μονής Μεγίστης Λαύρας και της Μονής Μεγίστης Βατοπαιδίου. Ιεραρχικά κατατάσσεται στην τρίτη θέση ανάμεσα στις υπόλοιπες 20 αγιορείτικες μονές και γιορτάζει στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Το μοναστηριακό συγκρότημα της Μονής Ιβήρων είναι μεγαλοπρεπές και εντυπωσιακό. Η είσοδος της Μονής βρίσκεται στη βόρεια πλευρά και το Καθολικό στην ανατολική πλευρά της αυλής. Κατά μήκος της αυλής, διακρίνονται το μεγάλο κωδωνοστάσιο, η Τράπεζα και το κτίριο της βιβλιοθήκης, κάνοντας την αυλή έναν εξαιρετικά όμορφο χώρο. Οι πτέρυγες που περιβάλλουν την αυλή περιέχουν τα κελιά των μοναχών, τα κτίρια διοίκησης, τον πύργο, το αρχονταρίκι και τους χώρους φύλαξης, οργανώνοντας τη μονή σε έναν περίτεχνο τετράπλευρο σχηματισμό.
Πότε ιδρύθηκε η Ιερά Μονή Ιβήρων και ποιος είναι ο κτήτορας
Η Μονή Ιβήρων ιδρύθηκε αρχικά τον 8ο αιώνα και ήταν γνωστή ως μονή του Κλήμεντος. Ωστόσο, το 980, μια ομάδα Γεωργιανών μοναχών από τη Μέγιστη Λαύρα και υπό την καθοδήγηση του επιφανή μοναχού Ιωάννη Τουρνίκιο, ενίσχυσαν το μοναστήρι και το κατέστησαν σημαντική δύναμη.
Ο Ιωάννης Τορνίκιος ως µοναχός κλήθηκε από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Βασίλειο Β´ και µαζί κατέστειλαν την ανταρσία του στρατηγού Βάρδα του Σκληρού. Από τα λάφυρα και τις αυτοκρατορικές δωρεές διευρύνθηκε η παλαιότερη µονή του Κλήµεντος και δηµιουργήθηκε η Μονή των Ιβήρων. Ο Άγιος Ιωάννης και ο κατά σάρκα γιος του Άγιος Ευθύµιος -συνκτίτορας της µονής και µετέπειτα ηγούµενος-, αναδείχθηκαν σε φωτιστές των Ιβηριτών.
Έτσι, από το 1010 κι έπειτα, η Μονή έχει το σημερινό της όνομα, προς τιμήν των δημιουργών της (Ιβηρία ονομαζόταν η περιοχή της Γεωργίας). Έκτοτε, πολλά μονύδρια προσαρτήθηκαν στη Μονή, προσφέροντάς της επιπλέον πλούτο και ευημερία. Μερικά από αυτά τα μονύδρια είναι αυτό του Λεοντίου στη Θεσσαλονίκη, του Ιωάννη Κολοβού στην Ιερισσό, του Αγίου Σάββα του Χάλδου και του Κάσπακος.
Η Ιερά Μονή Ιβήρων ανά τους αιώνες: σύντομη ιστορία
Η Ιερά Μονή Ιβήρων δεν ξέφυγε από τις προκλήσεις και τις καταστροφές. Πολλές επιθέσεις από πειρατές, κυρίως Φράγκους, την έπληξαν κατά τον 10ο και 11ο αιώνα.
Επιπλέον, στις αρχές του 15ου αιώνα, η Μονή βρέθηκε σε δυσχερή οικονομική θέση, αλλά με επιμονή, αφοσίωση και προσπάθεια, ανακάμπτει πλήρως στο τέλος του αιώνα. Στην προσπάθεια αυτή σημαντικό ρόλο έπαιξε και η αμέριστη συμπαράσταση των Παλαιολόγων και των ηγεμόνων της Σερβίας και της Γεωργίας. Το διάστημα εκείνο, η Μονή κέρδισε νέα δύναμη και αναγνώριση, ενώ απέκτησε και αρκετούς Έλληνες μοναχούς.
Αργότερα, στις δύσκολες στιγμές του 16ου αιώνα, πολλοί Γεωργιανοί ηγεμόνες ευεργέτησαν τη Μονή και την έβγαλαν από τα οικονοµικά της αδιέξοδα.
Κατά τον 18ο αιώνα, η Μονή Ιβήρων βιώνει μια μακρά περίοδο ακμής και ανάπτυξης, χάρη στην ισχυρή στήριξη από Γεωργιανούς και Ρουμάνους ηγεμόνες, καθώς και από Οικουμενικούς Πατριάρχες. Ωστόσο, το 1865 η μονή καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς από ανεξέλεγκτη πυρκαγιά, αλλά ταχύτατα αναστηλώθηκε, διατηρώντας την αρχιτεκτονική της πολυτέλεια και τον πνευματικό της πλούτο.
Στη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, η Ιερά Μονή Ιβήρων παρείχε σημαντική οικονομική βοήθεια και στήριξε τον αγώνα μέχρι τέλους. Μάλιστα, στη Μονή πέρασε αρκετό διάστημα και ο Πατριάρχης της Επανάστασης, εθνομάρτυρας Γρηγόριος ο Ε΄, κατά την περίοδο της εξορίας του.
Τα παρεκκλήσια της Μονής
Η Ιερά Μονή Ιβήρων διαθέτει 16 παρεκκλήσια, που εντυπωσιάζουν με τις τοιχογραφίες τους, όπως αυτές του Αγίου Νικολάου και των Αγίων Αρχαγγέλων. Στο Καθολικό φυλάσσονται τα λείψανα 165 Αγίων, καθώς και κομμάτια από τα όργανα που χρησιμοποιήθηκαν στη Σταύρωση του Κυρίου.
Στην αυλή της μονής, υπάρχει το παρεκκλήσι του Τιμίου Προδρόμου, χτισμένο πάνω στο παλαιό Καθολικό της Μονής του Κλήμεντος. Επίσης, το κοιμητήριο της Μονής τιμάται στην μνήμη του Αγίου Αθανασίου, πατριάρχη της Αλεξάνδρειας, και βρίσκεται στα βόρεια της Μονής.
Τα ιερά κειμήλια της Μονής Ιβήρων
Αυτό που καθιστά τη Μονή Ιβήρων ιδιαίτερη και σημαντική στον κόσμο της Ορθοδοξίας είναι το σκευοφυλάκιο και η βιβλιοθήκη της. Στο σκευοφυλάκιο της Μονής φυλάσσονται κάποιοι από τους πιο σπουδαίους θησαυρούς του Αγίου Όρους.
Γνωστά κειµήλια του Καθολικού είναι η περίφηµη λεµονιά -αργυρή επτάφωτη λυχνία- και η πόρτα από τον εξωνάρθηκα στη λιτή φτιαγµένη από άργυρο και έβενο. Άλλοι γνωστοί θησαυροί της Μονής είναι ο λεγόµενος σάκκος του Ιωάννη Τσιµισκή, η αρχιερατική στολή του πατριάρχη Διονυσίου και το Μέγα Ευαγγέλιο, δώρο του Πέτρου του Μεγάλου.
Ανεκτίμητης αξίας αντικείμενα, χρυσοκέντητα άμφια, εκκλησιαστικά σκεύη και άλλα μοναδικά ιερά κειμήλια. Επιπλέον, περιέχει αυτοκρατορικά και πατριαρχικά έγγραφα, μερικά από τα οποία είναι τα χρυσόβουλα των αυτοκρατόρων Μιχαήλ Β΄ Παλαιολόγου και Ιωάννου ΣΤ΄ Καντακουζηνού.
Η βιβλιοθήκη της Μονής Ιβήρων
Η βιβλιοθήκη της Μονής είναι πολύ καλά οργανωμένη και κρύβει μέσα της έναν πλούσιο θησαυρό γνώσης. Στη βιβλιοθήκη έχουν αρχειοθετηθεί πάνω από είκοσι χιλιάδες έντυπα, από τα οποία 33 είναι αρχέτυπα και 11.000 παλαιότυπα βιβλία. Επιπλέον, εκεί φυλάσσονται περισσότεροι από 2.300 χειρόγραφοι κώδικες, ανάμεσα τους 223 περγαμηνές στην ελληνική και τη γεωργιανή γλώσσα, καθώς και 14 λειτουργικά ειλητάρια.
Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Πορταΐτισσας
Η Παναγία Πορταΐτισσα αποτελεί έναν σημαντικό θρησκευτικό και πνευματικό θησαυρό για το Άγιον Όρος. Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Πορταΐτισσας είναι ένα από τα πολυτιμότερα κειμήλια της Μονής και προστατεύει όλο το Άγιον Όρος.
Δίπλα από την παλιά είσοδο της Μονής συναντάμε το παρεκκλήσι της Παναγίας Πορταΐτισσας, μέσα στο οποίο φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Η ιερά εικόνα βγαίνει από το παρεκκλήσι και μεταφέρεται στο Καθολικό μόνο στη διάρκεια των πανηγυριών και τελείται λιτανεία την Τρίτη του Πάσχα.
Πώς έφτασε η εικόνα της Παναγίας Πορταΐτισσας στο Άγιον Όρος
Σύμφωνα με την παράδοση, κατά την περίοδο της εικονομαχίας, πολλοί πιστοί έριχναν τις αγίες εικόνες στη θάλασσα για να τις προστατεύσουν από τους εικονομάχους. Μία από αυτές τις εικόνες ήταν ακριβώς η Παναγία η Πορταΐτισσα.
Μια θεοσεβής γυναίκα στη Νίκαια πέταξε την εικόνα της Θεοτόκου στη θάλασσα για να μην καταστραφεί στα χέρια των εχθρών. Η γυναίκα κατακλίστηκε από συναισθήματα θλίψης για την απώλεια της εικόνας, αλλά η Παναγία την παρηγόρησε στον ύπνο της, δίνοντας υπόσχεση πως εικόνα θα φτάσει σε έναν τόπο ιερό και οι πιστοί από όλα τα έθνη θα την προσκυνούν για αιώνες. Έτσι, με τη θεία παρέμβαση η εικόνα εμφανίστηκε θαυματουργικά στο Άγιον Όρος το 1004 μ.Χ.
Η εικόνα έπλεε όρθια πάνω στη θάλασσα με τρόπο θαυμαστό και στάθηκε μπροστά στην Ιερά Μονή Ιβήρων. Οι μοναχοί που βρίσκονταν εκεί προσπάθησαν ευλαβικά να πιάσουν την εικόνα και να την βγάλουν από τη θάλασσα, αλλά κάθε προσπάθεια ήταν μάταιη. Έμοιαζε σαν μια αόρατη δύναμη να μην επέτρεπε την προσέγγιση της εικόνας.
Το μυστήριο αυτό λύθηκε με την εμφάνιση της Παναγίας σε έναν μοναχό με το όνομα Γαβριήλ, ο οποίος ασκήτευε σε μεγαλύτερο υψόμετρο, σε έναν λόφο πάνω από τη Μονή. Η Παναγία εμφανίστηκε μπροστά του και του ζήτησε να μεταφέρει ο ίδιος την εικόνα στη Μονή, με τα εξής λόγια «Θέλω εσύ να παραλάβεις την εικόνα μου από την θάλασσα γιατί εσένα βρίσκω άξιο για να την μεταφέρεις στη Μονή».
Ο μοναχός Γαβριήλ υπάκουσε στο θέλημα της Παναγίας και παρέλαβε την εικόνα από τη θάλασσα. Απίστευτος θαυμασμός πλημμύρισε τις καρδιές των υπόλοιπων μοναχών, καθώς ο μοναχός Γαβριήλ, με τρόπο θαυματουργικό, περπάτησε πάνω στα κύματα της θάλασσας και πήρε την ιερή εικόνα. Μόλις ο μοναχός Γαβριήλ, ακούμπησε την εικόνα, άρχισε να αναβλύζει αγίασμα από το σημείο εκείνο.
Εδώ μπορείτε να βρείτε όλες τις εικόνες με την Παναγία Πορταΐτισσα.
Ο μοναχός Γαβριήλ μαζί με τους υπόλοιπους μοναχούς της Μονής και τον ηγούμενο, μετέφεραν την εικόνα της Παναγίας Πορταΐτισσας στο Καθολικό της Μονής και την τοποθέτησαν στο κέντρο, σε περίοπτη θέση.
Την επόμενη ημέρα, όμως, η εικόνα βρέθηκε ξανά έξω από τη μονή. Κάθε φορά που την μετέφεραν μέσα, η εικόνα επέστρεφε στην αρχική της θέση. Οι μοναχοί, αναγνωρίζοντας τη θέληση της Παναγίας, συνειδητοποίησαν πως η εικόνα ήθελε να παραμείνει κοντά στην πύλη.
Καθιστώντας το γεγονός αυτό σημείο αναφοράς και κίνητρο πνευματικής δύναμης, οι μοναχοί αποφάσισαν να κτίσουν ένα παρεκκλήσι δίπλα στην πύλη της Μονής για να φιλοξενήσουν την εικόνα. Εκεί, η εικόνα της Παναγία της Πορταΐτισσας στέκει περήφανα ως προστάτης και φρουρός όλων των μοναχών του Άγιου Όρους.
Οι πανηγυρικές μέρες, καθώς και η τελετή λιτανείας της εικόνας της Παναγίας Πορταΐτισσας, συγκεντρώνουν πιστούς και προσκυνητές από διάφορες περιοχές, δίνοντας μία ξεχωριστή πνευματική και πανηγυρική ατμόσφαιρα στο Άγιον Όρος. Η εικόνα της Παναγίας της Πορταΐτισσας αποτελεί ένα σύμβολο πίστης, αγάπης και ελπίδας και συνεχίζει να προσελκύει πιστούς από όλο τον κόσμο, που επιζητούν να βρουν πνευματική παρηγοριά στην μοναστική πολιτεία του Άγιου Όρους.
Επικοινωνία με τη Μονή Ιβήρων:
Τηλέφωνο Επικοινωνίας: 23770 23643, 23770 23248
Email: [email protected]
