Ιερά Μονή Παντοκράτορος: η ιστορία της Μονής με την Παναγία Γερόντισσα

Πού βρίσκεται η Ιερά Μονή Παντοκράτορος και πότε εορτάζει

Η Ιερά Μονή Παντοκράτορος είναι μία από τις παραθαλάσσιες μονές του Αγίου Όρους και βρίσκεται στη βορειοανατολική πλευρά του Άθωνα. Έχει χτιστεί πάνω σε έναν βράχο, σε υψόμετρο 40-50 μ. και απέχει 3,5 ώρες από τις Καρυές με τα πόδια. Σε κοντινή απόσταση από τη Μονή εντοπίζεται η αρχαία πόλη Θύσσος.

Η Μονή Παντοκράτορος εορτάζει στις 6 Αυγούστου την Μεταμόρφωση της Σωτήρος και βρίσκεται στην έβδομη θέση στην ιεραρχική κατάταξη των αγιορείτικων μοναστηριών.

Πότε ιδρύθηκε η Μονή Παντοκράτορος και ποιος είναι ο ιδρυτής της

Αν και μακραίωνη προφορική παράδοση θέλει ως κτίτορα της Μονής τον αυτοκράτορα Αλέξιο Κομνηνό, από τις σωζόμενες μαρτυρίες εξάγεται το συμπέρασμα ότι κτίτορες της Μονής ήταν οι αδελφοί Αλέξιος, ο μέγας στρατοπεδάρχης και Ιωάννης, ο μέγας Πριμικήριος.

Επιπλέον, δεν μας είναι γνωστό πότε ξεκίνησαν οι οικοδομικές εργασίες, αλλά το 1358 το μοναστήρι υπήρχε ήδη και εγκαινιάστηκε ενδεχομένως το 1362 από τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Κάλλιστο Α´.

Η βοήθεια των Παλαιολόγων και η επέκταση της Μονής

Η εύνοια των Παλαιολόγων ήταν εμφανής, καθώς ο Ιωάννης Δ’ Παλαιολόγος, ήδη από την ίδρυση της Μονής παρείχε χρηματική βοήθεια.

Στη Μονή Παντοκράτορος ενσωματώθηκαν αρχαία μονύδρια, όπως του Αγίου Αυξεντίου, Δωροθέου, Κυνόποδος, Ραβδούχου, Φακηνού και Φαλακρού.

Σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία, ο Αλέξιος απεβίωσε περί το 1368, ενώ ο Ιωάννης φαίνεται πως το 1384 είχε αποσυρθεί στη Μονή Παντοκράτορος, όπου και εκάρη μοναχός.

Από τις πολλές δωρεές που προσέφεραν τα αδέρφια, αγοράστηκαν και τα περισσότερα μετόχια που κατείχε η Μονή έως και τα μέσα του 20^ου αιώνα.

Δώρο των αδελφών αποτελεί και η εικόνα του Παντοκράτορος Χριστού, που σήμερα βρίσκεται στο μουσείο του Ερµιτάζ στην Πετρούπολη της Ρωσίας.

Οι πυρκαγιές κατακαίουν τη Μονή Παντοκράτορος

Το 1390 μια εκτεταμένη πυρκαγιά κατέστρεψε μεγάλο μέρος της Μονής Παντοκράτορος, αλλά σύντομα αναστηλώθηκε με τη συνδρομή του αυτοκράτορα Μανουήλ Β’ Παλαιολόγου και του πατριάρχη Αντωνίου Δ’.

Στη συνέχεια, η Μονή Παντοκράτορος ανακαινίστηκε και επεκτάθηκε το 16^ο αιώνα µε τα χρήματα που πρόσφεραν ηγεμόνες των παραδουνάβιων περιοχών. Την περίοδο αυτή η Μονή βιώνει μία μεγάλη περίοδο ακμής και πνευματικής ακτινοβολίας.

Ευεργέτες της Μονής βοηθούν στην ανοικοδόμηση

Στους μεγάλους ευεργέτες της Μονής συγκαταλέγεται και ο Φαναριώτης Έλληνας Ιωάννης Μαυροκορδάτος, ο οποίος ενίσχυσε το μοναστήρι κατά τον 18^ο αιώνα.

Μία ακόμη μεγάλη πυρκαγιά ξέσπασε το 1773 και κατέστρεψε πολλά κτίρια και εγκαταστάσεις της Μονής. Στη δυσκολία αυτή, σημαντικότατη υπήρξε η αγωγή του μοναχού Κύριλλου.

Η Μονή Παντοκράτορος στην Τουρκοκρατία και στα νεότερα χρόνια

Η Μονή Παντοκράτορος, παρά τα ογκώδη χρέη της, κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας δεν έχασε τη ζωτικότητά της. Στη Μονή εγκαταβίωσαν σπουδαίες και αγιασμένες προσωπικότητες, όπως ο Πατριάρχης Κάλλιστος Β´ ο Ξανθόπουλος, ο Συμεών και ο Θεωνάς, Αρχιεπίσκοποι Θεσσαλονίκης.

Στα νεότερα χρόνια, η Μονή Παντοκράτορος δεινοπάθησε ακόμη μία φορά από τη λαίλαπα της φωτιάς το 1948. Η Υπηρεσία Αναστηλώσεων ανέλαβε την ανοικοδόμηση για όσα κτίρια απανθρακώθηκαν.

Τα κτίσματα και τα εξαρτήματα της Μονής Παντοκράτορος

Το Καθολικό της Μονή είναι αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος (6 Αυγούστου) και χτίστηκε την ίδια εποχή µε τη Μονή. Στο Καθολικό υπάρχει ο τάφος των κτητόρων της Μονής, Ιωάννη και Αλέξιου, καθώς και ένα εξαιρετικό τέμπλο που χρονολογείται την περίοδο 1622-1640.

Επιπλέον, φαίνεται ότι το Καθολικό έχει τη δική του ευδιάκριτη και αυτόνομη αρχιτεκτονική πορεία, καθώς και ιδιαίτερη αγιογράφηση από τον Ματθαίο Ιωάννη από την Νάουσα.

Η αρχική αγιογράφηση του Ναού ανάγεται στο τρίτο τέταρτο του 14ου αιώνα, πιθανότατα το 1538, και επιζωγραφήσθηκε το 1854. Το τέμπλο του Καθολικού είναι ίσως και το παλαιότερο του Αγίου Όρους. Το κωδωνοστάσιο είναι κτίσμα του 19ου αιώνα.

Στα εξαρτήματα της Μονής Παντοκράτορος ανήκουν η Σκήτη του Προφήτη Ηλία, 5 Κελλιά και 38 Καλύβες στην περιοχή της Καψάλας. Επίσης, στη Μονή βρίσκονται 7 παρεκκλήσια και άλλα 7 εξωκλήσια.

Η Παντοκράτορος έχει την επικυριαρχία 5 Κελιών στην περιοχή των Καρυών. Κατά τους νεότερους χρόνους απέκτησε πολλά μετόχια στην Ελλάδα, τη Μικρά Ασία και τη Βλαχία, από τα οποία σήμερα δεν κατέχει κανένα.

Η Μονή κατέχει την έβδομη θέση μεταξύ των Αθωνικών Μονών και επανήλθε στο κοινοβιακό σύστημα το 1992.

Η Βιβλιοθήκη και τα κειμήλια της Μονής Παντοκράτορος

Στη Μονή φυλάσσονται αρκετά λείψανα Αγίων, όπως του Αγίου Ιωαννικίου του εν Ολύµπω της Βιθυνίας, Θεοδώρου του Στρατηλάτου και των Αγίων Κοσµά και Δαµιανού.

Επιπλέον, στο σκευοφυλάκιο της Μονής Παντοκράτορος αποθησαυρίζονται σπουδαία θρησκευτικά και ιστορικά κειμήλια, όπως τεμάχιο Τιμίου Ξύλου, μέρος της ασπίδας του Αγίου Μερκουρίου και εικόνες που χρονολογούνται από τον 14^ο αιώνα.

Ως εφέστια εικόνα της Μονής τιμάται η Παναγία η Γερόντισσα, που είναι µία από τις θαυματουργές εικόνες του Αγίου Όρους.

Εδώ μπορείτε να βρείτε εικόνες με την Παναγία Γερόντισσα.

Στη βιβλιοθήκη του μοναστηριού περιλαμβάνονται περίπου 350 χειρόγραφοι κώδικες και περί τα 3.500 έντυπα. Τα έγγραφα της Μονής είναι Ελληνικά, Τουρκικά και ένα Βλάχικο του 17ου αιώνα.

Εδώ μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την Παναγία Γερόντισσα.

Επικοινωνία με τη Μονή Παντοκράτορος:

Τηλέφωνο Επικοινωνίας: 23770 23880, 23770 23685

Email: [email protected]