Πού βρίσκεται η Ιερά Μονή Ξηροποτάμου και πώς μπορεί ένας επισκέπτης να φτάσει σε αυτή
Η Ιερά Μονή Ξηροποτάμου βρίσκεται σε υψόμετρο 200μ. από τη θάλασσα, δυτικά από την Ιερά Μονή Σιμωνόπετρας και ανατολικά από τη Μονή Αγίου Παντελεήμονος.
Εάν ένας προσκυνητής ξεκινήσει από τη Δάφνη, το επίνειο του Αγίου Όρους, θα πρέπει να διασχίσει ένα μονοπάτι περίπου μισή ώρα με τα πόδια, με κατεύθυνση βορειοανατολικά. Αυτό το μονοπάτι είναι ένας στενός χωματόδρομος, συνολικού μήκους 11 χλμ. που ενώνει τη Δάφνη με τις Καρυές, την πρωτεύουσα του Αγίου Όρους. Από την άλλη, εάν ένας προσκυνητής ξεκινήσει από τις Καρυές, θα χρειαστεί περίπου δύο ώρες πορείας σε αυτόν τον χωματόδρομο, στην αντίθετη κατεύθυνση.
Πότε ιδρύθηκε η Ιερά Μονή Ξηροποτάμου και ποιος θεωρείται ο πρώτο κτήτορας
Σύμφωνα με την παράδοση, η Ιερά Μονή Ξηροποτάμου ιδρύθηκε από την αυτοκράτειρα Πουλχερία, σύζυγο του αυτοκράτορα Μαρκιανού, το έτος 424 μ.Χ.
Από την άλλη, υπάρχουν θρύλοι που υποδεικνύουν τον Κωνσταντίνο Ζ’ τον Πορφυρογέννητο ή τον Ρωμανό Α’ Λεκαπηνό ως ιδρυτές της Μονής Ξηροποτάμου.
Βέβαια, σύμφωνα με ιστορικές πηγές, μία πιο πιθανή εκδοχή για τον πραγματικό κτήτορα της Μονής παρουσιάζει τον μοναχό Παύλο Ξηροποταμηνό. Η ίδρυση της Μονής Ξηροποτάμου χρονολογείται στο τέλος του 10ου αιώνα από τον μοναχό Παύλο, ο οποίος υπέγραψε το πρώτο Τυπικό (972 μ.Χ.) του Αγίου Όρους, τον λεγόμενο «Τράγο».
Η περίοδος ακμής της Ιεράς Μονής Ξηροποτάμου: 11ος – 15ος αιώνας
Η Ιερά Μονή Ξηροποτάμου διήνυσε μία μεγάλη περίοδο ακμής, ξεκινώντας από τον 11ο αιώνα και φτάνοντας μέχρι τις αρχές τους 13ου αιώνα. Οι μοναχοί είχαν στο πλευρό τους τον αυτοκράτορα Παλαιολόγο Μιχαήλ Η΄, ο οποίος αγαπούσε τη Μονή και την ενίσχυε οικονομικά.
Το 1280 μια μεγάλη πυρκαγιά κατέστρεψε μεγάλο μέρος της Μονής Ξηροποτάμου και ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β’ Παλαιολόγος βοήθησε σημαντικά στην αναστήλωση του μοναστηριού, προσφέροντας οικονομικούς πόρους και δωρεές. Για τη μεγάλη προσφορά του στη Μονή, ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β’ Παλαιολόγος τιμάται ως ένας από τους νέους κτήτορες της Μονής.
Στη διάρκεια του 14ου και 15ου αιώνα, αρκετοί ήταν οι βασιλείς από τη Σερβία, οι οποίοι προσέφεραν οικονομική ενίσχυση προς τη Μονή Ξηροποτάμου. Με τα χρήματα αυτά, χτίστηκαν ψηλά αμυντικά τείχη και πύργοι.
Η περίοδος παρακμής της Ιεράς Μονής Ξηροποτάμου: 16ος αιώνας
Ο 16ος αιώνας υπήρξε δύσκολος για την Ιερά Μονή Ξηροποτάμου, η οποία περιήλθε σταδιακά σε παρακμή. Στις αρχές του 16ου αιώνα, το 1507 μ.Χ. το μοναστήρι κάηκε ξανά. Αυτή τη φορά, ο Σουλτάνος Σελίμ Α’ βοήθησε σημαντικά στην ανακούφιση και αναστήλωση του μοναστηριού.
Ο Σουλτάνος Σελίμ Α’ αποφάσισε να βοηθήσει τη Μονή ύστερα από όνειρο που είδε με τους 40 Μάρτυρες σε σχήμα στρατιωτών, οι οποίο του έδιναν υπόσχεση πως θα τον βοηθήσουν να νικήσει τους εχθρούς, αν ο ίδιος βοηθήσει στην ανέγερση της Μονής Ξηροποτάμου. Έτσι, η Μονή ανακαινίστηκε εκ βάθρων.
Το 1760 ξεκίνησε μία νέα περίοδος άνθησης για την Ιερά Μονή Ξηροποτάμου, ύστερα από βοήθεια που πρόσφεραν οι Οικουμενικοί Πατριάρχες, Τιμόθεος Β’ και Μεθόδιος Α’.
Επιπλέον, ο Καισάριος Δαπόντε πραγματοποίησε μεγάλη περιοδεία, σε πολλά μέρη της Ελλάδας, αλλά και στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες για να συγκεντρώσει οικονομική ενίσχυση προς την Ιερά Μονή Ξηροποτάμου.
Ο ίδιος έζησε για αρκετά χρόνια στη Μονή Ξηροποτάμου και επιμελήθηκε την ανοικοδόμηση του Καθολικού κατά το διάστημα 1761-1763. Ο μοναχός Καισάριος Δαπόντε κοιμήθηκε το έτος 1784 και πολλά από τα χειρόγραφά του φυλάσσονται στη Βιβλιοθήκη της Μονής.
Το Καθολικό της Ιεράς Μονής Ξηροποτάμου 
Το Καθολικό της Μονής Ξηροποτάμου είναι χτισμένο στο κέντρο της αυλής και είναι αφιερωμένο στους Άγιους Σαράντα Μάρτυρες.
Εξ’ αιτίας του εδάφους, το Καθολικό είναι στραμμένο προς Βορρά και εξωτερικά υπάρχει επιγραφή που συντάχθηκε από τον μοναχό Kαισάριο Δαπόντε, όπου αναφέρεται η ιστορία της Μονής. Στο Καθολικό της Ιεράς Μονής Ξηροποτάμου βρίσκονται 200 φορητές εικόνες.
Από το 1981 η Ιερά Μονή Ξηροποτάμου λειτουργεί ως κοινόβιο και κατέχει την 8η θέση στην ιεραρχία των Μονών του Αγίου Όρους. Η Μονή κατέχει το λιμάνι της Δάφνης, έξι Ξηροποταμινά κελιά, επτά παρεκκλήσια και εννέα ξωκλήσια.
Η Βιβλιοθήκη και τα Κειμήλια της Ιεράς Μονής Ξηροποτάμου
Στη Βιβλιοθήκη της Μονής Ξηροποτάμου υπάρχουν 409 χειρόγραφα και περισσότερα από 4.000 έντυπα βιβλία.
Το Τίμιο Ξύλο, η «Φιάλη της Πουλχερίας» και τα άγια λείψανα 61 Αγίων
Στην Ιερά Μονή Ξηροποτάμου υπάρχει το μεγαλύτερο τμήμα Τιμίου Ξύλου στον κόσμο, καθώς έχει μήκος 31 εκατοστά, πλάτος 16 και πάχος 25 εκατοστά.
Σύμφωνα με την παράδοση, το τμήμα αυτό του Τιμίου Ξύλου δόθηκε ως δώρο στη Μονή από τον Αυτοκράτορα Ρωμανό A’ ή από την Αυτοκράτειρα Πουλχερία. Μάλιστα, πάνω στο τμήμα του Τιμίου Σταυρού εντοπίζεται και οπή από τα καρφιά της Σταυρώσεως. Έτσι, η Μονή Ξηροποτάμου εορτάζει και του Τιμίου Σταυρού.
Επιπλέον, στο σκευοφυλάκιο φυλάσσεται μέρος από τα δώρα των Μάγων που προσκύνησαν τη γέννηση του Κυρίου Ιησού Χριστού, τμήμα από την Ακάνθινο Στέφανο, τον Σπόγγο και την Αγία Χλαμύδα.
Ακόμη ένα σημαντικό κειμήλιο που φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Ξηροποτάμου στο Άγιον Όρος είναι ο περίφημος δίσκος από στεατίτη λίθο, γνωστός ως «φιάλη της Πουλχερίας».
Στο σκευοφυλάκιο της Μονής φυλάσσονται τα ιερά και άγια λείψανα εξήντα ενός αγίων, μεταξύ των οποίων και οστά των Αγίων Σαράντα Μαρτύρων. Ακόμη, με μεγάλη ευλάβεια διατηρούνται και τέσσερις επισκοπικοί Ράβδοι, από τις οποίες δύο είναι από ήλεκτρο, χρυσοκέντητα ιερά Άμφια και λειτουργικά Σκεύη.
Επικοινωνία με τη Μονή Ξηροποτάμου:
Τηλέφωνο Επικοινωνίας: 23770 23733
Email: [email protected]
