Ιερά Μονή Χιλανδαρίου: το Σέρβικο Μοναστήρι του Αγίου Όρους με την Παναγία Τριχερούσα και Γαλακτοτροφούσα

Πού βρίσκεται η Ιερά Μονή Χιλανδαρίου

Η Ιερά Μονή Χιλανδαρίου είναι κτισµένη στη βορειανατολική πλευρά του Άθωνα, μέσα σε μια δασώδη έκταση, σε υψόμετρο 50μ. Η Μονή βρίσκεται 45 λεπτά από τη θάλασσα και εορτάζει στα Εισόδια της Θεοτόκου.

Πότε ιδρύθηκε η Ιερά Μονή Χιλανδαρίου και ποιος είναι ο ιδρυτής της

Η Ιερά Μονή Χιλανδαρίου είναι ουσιαστικά το Σέρβικο μοναστήρι του Αγίου Όρους και σήμερα βρίσκεται στην 4^η ιεραρχική θέση στην κατάταξη των αγιορείτικων μονών.

Η ονομασία της Μονής πιθανότατα προέρχεται από τον ιδρυτή παλαιότερου µονυδρίου στον εκεί χώρο, τον ερημίτη Γρηγόριο Χελανδάρη. Γύρω στο 980 μ.Χ. ο μοναχός Γρηγόριος έκτισε, μαζί με άλλους μοναχούς, μια μικρή εκκλησία κι ένα σπιτάκι, στην τοποθεσία όπου βρίσκεται σήμερα η Μονή.

Σύμφωνα με την παράδοση, υπάρχει και η ερμηνεία ότι η ονομασία της Μονής στηρίζεται στην ετυµολογία της λέξης "χελάνδιο" που είναι το βυζαντινό πλοίο.

Βέβαια, οι Σέρβοι βασιλείς Ράτσκο και Στέφανο Α΄ Νεμάνια θεωρούνται ως μεταγενέστεροι ιδρυτές της Μονής Χιλανδαρίου. Κατά τον 12^ο αιώνα, οι δύο Σέρβοι ηγεμόνες είχαν μονάσει στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου και έλαβαν τα ονόματα Άγιος Σάββας και Άγιος Συμεών αντίστοιχα. Το διάστημα εκείνο βοήθησαν σημαντικά στην επίσημη ίδρυση της Μονής Χιλανδαρίου.

Η Ιερά Μονή Χιλανδαρίου στο πέρασμα των αιώνων

Οι Άγιοι της Σερβίας Σάββας και Συµεών: οι μεγάλοι ευεργέτες και ιδρυτές της Μονής Χιλανδαρίου

Το µοναστήρι, όπως σήµερα µας είναι γνωστό, ιδρύθηκε τον 12ο αιώνα από τον ηγεµόνα της Σερβίας Στέφανο Νεµάνια και τον γιο του Ράστκο, τους µετέπειτα µοναχούς Συµεών και Σάββα, που είναι ίσως και οι λαοφιλέστεροι Άγιοι της Σερβίας. Το Χελανδάρι αρχικά ανήκε στη Μονή Βατοπεδίου, αλλά παραχωρήθηκε στους Αγίους Σάββα και Συµεών.

Το 1198, µε χρυσόβουλλο, ο αυτοκράτορας Αλέξιος Γ´ επικύρωσε τη σερβική κατοχή της Μονής. Σταδιακά προσαρτήθηκαν στα όρια του Χελανδαρίου πολλές άλλες μικρότερες ιστορικές Μονές, όπως του Ζυγού, του Αγίου Βασιλείου, της Κοµίτισσας, του Κάλυκα, των Παπαρνικίων, του Οµολογητού, της Στροβηλαίας και άλλες.

Η περίοδος άνθησης της Μονής Χιλανδαρίου και η Σέρβικη σχολή λογοτεχνίας

Τον 13^ο και 14^ο αιώνα η Μονή Χιλανδαρίου βίωσε μια μεγάλη περίοδο ακμής και άνθησης. Αργότερα, στα μέσα του 16^ου αιώνα αναπτύχθηκε η σχολή Σερβικής λογοτεχνίας, η οποία αποτέλεσε κέντρο πνευματικής ακτινοβολίας μέχρι τον 17^ο αιώνα.

Ανάμεσα στους Σέρβους ηγεμόνες που βοήθησαν κατά πολύ το Χελανδάρι οικονομικά ήταν ο Στέφανος Μιλούτιν (1282-1321) και ο Νεαγκόε Μπασαράµπ (1512-21). Το 1293 ο Στέφανος Ουρόσχ Μιλούτιν ίδρυσε το Καθολικό της Μονής, αφιερωμένο στα Εισόδια της Θεοτόκου, ενώ στο όνομά του ανεγέρθη ο ομώνυμος πύργος που βρίσκεται στον δρόμο προς τον Αρσανά της Μονής.

Η περίοδος της Τουρκοκρατίας: περίοδοι ακμής και παρακμής

Η συνεχής επάνδρωση του μοναστηριού µε μοναχούς από τη Σερβία και η αμέριστη υποστήριξη του σερβικού λαού και των ηγεμόνων του, εξασφάλισε την άνθηση και τη μακροημέρευση του μοναστηριού σε χρόνια δύσκολα, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Ωστόσο, το 1676 η Αρχιεπισκοπή Ιπεκίου (Πετς) συγχωνεύτηκε στον Οικουμενικό θρόνο, με αποτέλεσμα να φύγουν πολλοί Σέρβοι μοναχοί. Η κατάσταση εξομαλύνεται μόνο το 1896 με αφορμή την επίσκεψη του βασιλιά της Σερβίας Αλέξανδρο Α’, ο οποίος ανέλαβε και την οικονομική υποστήριξη και ανακαίνιση της Μονής.

Οι πυρκαγιές που έπληξαν την Ιερά Μονή Χιλανδαρίου

Τον 17^ο αιώνα η προσέλευση των Σέρβων µοναχών ελαττώνεται, ενώ η παρακμή διαπιστώνεται έντονα τον 18ο αιώνα, µετά την καταστροφική πυρκαγιά του 1722. Την εποχή αυτή η Μονή Χιλανδαρίου ουσιαστικά κατοικούνταν από Βουλγάρους µοναχούς.

Η Μονή δοκιµάστηκε και πάλι το 1891 από µια εξίσου ολέθρια πυρκαγιά.

Στην πιο πρόσφατη ιστορία, το Χελανδάρι συμπαραστάθηκε ενεργά στους εθνικούς αγώνες των Ελλήνων και στους δυο Παγκοσμίους Πολέμους.

Ο θαυματουργός τάφος του Αγίου Συμεών

Πίσω από τον θρόνο του ηγουμένου, υπάρχει ο θαυματουργός τάφος του Αγίου Συμεών. Σύμφωνα με την παράδοση, κάποια στιγμή φύτρωσε μια κληματαριά, η οποία καρποφορεί μέχρι και σήμερα και βοηθάει στη σύλληψη και κυοφορία των γυναικών.

Οι τοιχογραφίες της Μονής στο Καθολικό και στην Τράπεζα

Οι τοιχογραφίες του Καθολικού της Μονής αγιογραφήθηκαν το 1319-1320 και επιζωγραφίστηκαν το 1803. Η φιάλη βρίσκεται στη μέση της αυλής και κατασκευάστηκε το 1784, με τοιχογραφίες από τον Γαλατσάνο ζωγράφο Μακάριο, το 1847.

Στην Τράπεζα της Μονής διατηρούνται τοιχογραφίες από το 1629, οι οποίες επικαλύπτουν παλαιότερες τοιχογραφίες του 14^ου αιώνα.

Τα εξαρτήματα και τα Μετόχια της Μονής Χιλανδαρίου

Η Ιερά Μονή Χιλανδαρίου διαθέτει 11 παρεκκλήσια και 2 εξωκκλήσια, καθώς και 17 Κελλιά, 15 εκ των οποίων βρίσκονται στις Καρυές. Από τα µετόχια της Μονής σήµερα σώζωνται τρία: της Κοµίτσας, της Ζωοδόχου Πηγής κοντά στην Ιερισσό και του Αγίου Νικολάου στη Σωζόπολη της Χαλκιδικής.

Τα κειμήλια της Μονής Χιλανδαρίου: η Παναγία Τριχερούσα και η Παναγία Γαλακτοτροφούσα

Τα περισσότερα κειμήλια της Μονής Χιλανδαρίου έγιναν δωρεά από Σέρβους ηγεμόνες και Ρώσους τσάρους.

Από αυτά ξεχωρίζουν η ασημένια λάρνακα του Αγίου Συµεών µε το κλήµα, οι καρποί του οποίου έχουν βοηθήσει στην εγκυμοσύνη πολλών γυναικών.

Επιπλέον, στο σκευοφυλάκιο της Μονής φυλάσσονται με περισσή φροντίδα οι θαυματουργές εικόνες της Παναγίας. Σημαντικότατη είναι η εικόνα της Παναγίας Τριχερούσας, με επίχρυση επένδυση και πολλά αρχαία νομίσματα.

Συνάμα, φυλάσσονται οι θαυματουργές εικόνες της Παναγίας Γαλακτοτροφούσης, της «τον εκκλησιάρχη παιδευσάσης», της «μη καείσης» στη μεγάλη πυρκαγιά του 1722, του «Ακάθιστου» και της «Παπάδικης», στα σέρβικα «Πόπσκαγια». Η σκέπη της Παναγίας φυλάσσει τη Μονή Χιλανδαρίου από κακουχίες και προστατεύει τους προσκυνητές.

Ακόμη, ξεχωρίζουν κάποια κεντητά άμφια και υφάσματα, δυο σταυροί µε Τίμιο Ξύλο, το δίπτυχο µε τις 24 μικρογραφίες, το καλάμι και το σάβανο του Κύριου Ιησού Χριστού και πολυθρόνες κοσμημένες µε φίλντισι.

Στο σκευοφυλάκιο της Μονής Χιλανδαρίου φυλάσσονται και ιερά λείψανα Αγίων, κομμάτι από την πριονισμένη κάρα του προφήτη Ησαΐα, το δεξί πόδι του Αγίου Παντελεήμονα, η δεξιά χείρα του Νικηφόρου Πατριάρχη Κων/πόλεως, μέρος των λειψάνων της Αγίας Βαρβάρας και της Αγίας Αικατερίνης.

Η βιβλιοθήκη της Μονής Χιλανδαρίου

Στη βιβλιοθήκη του µοναστηριού αποθησαυρίζονται 181 Ελληνικοί και 809 Σλαβικοί κώδικες. Επιπλέον, φυλάσσονται τουλάχιστον 20.000 έντυπα βιβλία, εκ των οποίων 3.000 είναι Ελληνικά, καθώς επίσης και 400 έγγραφα διαφόρων γλωσσών. Τέλος, υπάρχουν παλαιά ειλητάρια, ελληνικά και σλαβικά, 400 σφραγίδες, έγγραφα και χρυσόβουλα Βυζαντινών Αυτοκρατόρων.

Επικοινωνία με τη Μονή Χιλανδαρίου:

Τηλέφωνο Επικοινωνίας: 23770 23797, 23770 23494

Email: [email protected]