Η περίοδος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής χρονολογείται από τον 4ο αιώνα μ.Χ. και αποτελεί την αρχαιότερη νηστεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, οι πιστοί προετοιμάζονται ψυχικά και σωματικά για το μεγάλο γεγονός της Ανάστασης του Κυρίου.
Πόσες μέρες διαρκεί η νηστεία της Μεγάλης Σαρακοστής
Η νηστεία πριν από το Άγιο Πάσχα ονομάζεται «Σαρακοστή» ή «Τεσσαρακοστή» καθώς αρχικά σηματοδοτούσε τη νηστεία σαράντα ημερών, δηλαδή έξι εβδομάδων, εις ανάμνηση της σαρανταήμερης νηστείας του Ιησού Χριστού στην έρημο.
Στην πορεία, προστέθηκε μία ακόμη εβδομάδα και πλέον η νηστεία διαρκεί 48 ημέρες, δηλαδή επτά εβδομάδες, ξεκινώντας από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι και το Μεγάλο Σάββατο.
Επιπλέον, ονομάζεται «Μεγάλη» Τεσσαρακοστή χάρη στη βαρύνουσα σημασία που δίνεται στην ανάμνηση των Παθών του Κυρίου, αλλά και για να ξεχωρίζει από τη Σαρακοστή των Χριστουγέννων.
Βρείτε εδώ: Βιβλία Μοναστηριακής Γαστρονομίας με νηστίσιμες συνταγές.
Πώς νηστεύουμε τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή
Η νηστεία που ακολουθείται τη Μεγάλη Σαρακοστή είναι αυστηρή με συγκεκριμένους κανόνες, αλλά και κάποιες εξαιρέσεις.
Στη νηστεία της Μεγάλης Σαρακοστής, απαγορεύεται η κατανάλωση κρέατος και ψαριού, καθώς και όλων των γαλακτοκομικών προϊόντων. Επίσης, απαγορεύονται τα αβγά, το κρασί και το λάδι.
Βρείτε εδώ: Μοναστηριακές Συνταγές Χωρίς Λάδι.
Σχετικά με το λάδι, είναι σημαντικό να γίνουν κάποιες επισημάνσεις. Η νηστεία από λάδι και οίνο ισχύει για όλη την εβδομάδα, εκτός από τα Σάββατα και τις Κυριακές.
Σε αντίθεση με το λάδι, οι ελιές επιτρέπονται στη διάρκεια της νηστείας, διότι τρώγονται ως καρποί, ενώ η απαγόρευση του λαδιού έγκειται στην παρασκευή φαγητών που απαιτούν λάδι.
Επιπλέον, η Εκκλησία για λόγους ποιμαντικής Οικονομίας επιτρέπει τις ελιές, με σκοπό να βοηθήσει τους πιστούς να ασκηθούν με εγκράτεια και όχι να προκληθεί εξουθένωση κατά τη διάρκεια της νηστείας.
Βρείτε εδώ: μοναστηριακές ελιές.
Οι εξαιρέσεις της νηστείας τη Μεγάλη Σαρακοστή
Την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής υπάρχουν κάποιες ημέρες που αποτελούν εξαιρέσεις στους γενικούς κανόνες της νηστείας.
- Στις 25 Μαρτίου, την ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, καθώς επίσης και την Κυριακή των Βαΐων, καταλύουμε το ψάρι.
- Στις 26 Μαρτίου που είναι η ημέρα αφιερωμένη στους Αγίους Τεσσαράκοντα Μάρτυρες, γίνεται η κατάλυση του λαδιού και του κρασιού.
- Το Μεγάλο Σάββατο είναι το μοναδικό Σάββατο του έτους, στο οποίο νηστεύουμε από λάδι και κρασί. Αυτό συμβαίνει επειδή είναι μία ημέρα αυστηρής νηστείας και μεγάλου πένθους για όλη την Χριστιανοσύνη.
Βρείτε εδώ: το βιβλίο ‘Νηστίσιμη Κουζίνα’ της πρεσβυτέρας Χριστίνας Σινώλα.
Τι τρώμε τη Μεγάλη Σαρακοστή
Αξίζει να αναφερθεί πως η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, εκτός από βαθιά θρησκευτική πράξη, είναι μία καλή ευκαιρία αποτοξίνωσης του οργανισμού. Η διατροφή που ακολουθείται κατά την περίοδο της νηστείας μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα ωφέλιμη για τον οργανισμό, καθώς είναι πλούσια σε όσπρια, λαχανικά, φρούτα, δημητριακά και θαλασσινά, τροφές γνωστές για τις ευεργετικές τους ιδιότητες.
Κατηγορίες νηστίσιμων τροφών
Τα όσπρια, όπως φακές, φασόλια, ρεβίθια, κουκιά, φιστίκια και σόγια συνίστανται την περίοδο της νηστείας και χαρακτηρίζονται ως «κρέας των φτωχών». Είναι πλούσια σε πρωτεΐνες, σίδηρο, μαγνήσιο, κάλιο και φυλλικό ή φολικό οξύ.
Μοναστηριακές συνταγές με βάση τα Όσπρια.
Τα φρούτα και τα λαχανικά αποτελούν ιδανική επιλογή για την περίοδο της νηστείας, στη φυσική, αλλά και στην αποξηραμένη τους μορφή. Συνδυάζουν υδατάνθρακες, φυτικές ίνες, βιταμίνες όπως βιταμίνη C, K και άλλα αντιοξειδωτικά συστατικά.
Μοναστηριακές συνταγές με βάση τα Λαχανικά, Σαλάτες και Σούπες.
Μία ακόμη βασική επιλογή σε περίοδο νηστείας είναι τα θαλασσινά και συγκεκριμένα τα οστρακοειδή και τα μαλάκια, όπως είναι το χταπόδι, το καλαμάρι, τα στρείδια, οι σουπιές, οι γαρίδες, οι καραβίδες και το θράψαλο.
Τα θαλασσινά είναι καλή πηγή φωσφόρου, ιωδίου, σιδήρου, μαγνησίου, χαλκού, πρωτεϊνών, βιταμινών B και ω-3 λιπαρών οξέων. Όσα μπορούν να καταναλωθούν με το κέλυφός τους, προσφέρουν ικανοποιητική ποσότητα ασβεστίου.
Μοναστηριακές συνταγές με βάση τα Μαλάκια και τα Οστρακοειδή.
Δημητριακά
Στη βάση της διατροφικής μας πυραμίδας βρίσκονται τα δημητριακά, τα οποία συνιστούν μία καλή επιλογή για την περίοδο της νηστείας. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν το σιτάρι, το ρύζι, το κριθάρι, η βρώμη, το καλαμπόκι και όλα τα άλευρά τους.
Βρείτε εδώ: το βιβλίο ‘Η Διατροφή στη Νηστεία - Θεωρία και Πράξη’ της διαιτολόγου-διατροφολόγου Παναγιώτας Καρακασίδου.
Ξηροί Καρποί
Εξίσου σημαντική πηγή ενέργειας για την απαιτητική περίοδο της νηστείας είναι οι ξηροί καρποί, όπως τα καρύδια, τα αμύγδαλα, τα φουντούκια, τα φιστίκια και πολλά ακόμη. Παρέχουν φυτικές στερόλες, πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, σελήνιο, ψευδάργυρο, κάλιο, φώσφορο, μαγνήσιο και πολλές βιταμίνες όπως βιταμίνη Ε.
Τέλος, από το νηστίσιμο τραπέζι δεν μπορούν να λείπουν οι συνταγές με γλυκά, όπως ο παραδοσιακός χαλβάς ή το νηστίσιμο κέικ με ταχίνι.
Βιβλίο με μοναστηριακές συνταγές για γλυκά «Ως Γλυκέα τω Λάρυγγί μου».
Μοναστηριακές συνταγές για Γλυκά.
Η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι μία πολύ σημαντική περίοδος που συνοδεύεται από αυστηρούς κανόνες, προσωπικό αγώνα, σωματική και πνευματική άσκηση.
Σε κάθε περίπτωση, η νηστεία δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά μέσον κάθαρσης και προετοιμασίας για την άγια ημέρα της Ανάστασης του Κυρίου. Για τον λόγο αυτό, η νηστεία έχει πραγματική θρησκευτική αξία όταν ακολουθείται από προσωπική επιλογή και όχι λόγω εξωτερικών παρεμβάσεων.
