Τι είναι το Πρόσφορο
Το Πρόσφορο είναι ο άρτος που προσκομίζουμε στον ναό για την τέλεση της Θείας Ευχαριστίας. Το Πρόσφορο μαζί με το κρασί συγκροτούν τα Τίμια Δώρα, Άρτος και Οίνος, τα οποία τοποθετούνται αρχικά στην Πρόθεση (προ + τίθημι = προθέτω).
Εκεί, κατά την τελετή της Προσκομιδής, τα Τίμια Δώρα προετοιμάζονται για την τέλεση της Θείας Λειτουργίας. Στην Προσκομιδή, μέρη από το Πρόσφορο τοποθετούνται στο Δισκάριο, ενώ λίγο κρασί χύνεται στο Άγιο Ποτήριο.
Τι συμβολίζει η σφραγίδα του Προσφόρου
Το στρογγυλό σχήμα του Προσφόρου συμβολίζει την κοιλιά της Αειπαρθένου Μαρίας, από την οποία γεννήθηκε ο μονογενής Υιός. Πάνω στο Πρόσφορο υπάρχει ανάγλυφο σχέδιο, το οποίο σχηματίζεται από τη σφραγίδα.
Πάνω στη σφραγίδα υπάρχει ο Αμνός όπου αναγράφεται η εξής επιγραφή ‘ΙΣ ΧΣ ΝΙΚΑ’ που σημαίνει Ιησούς Χριστός Νικά και πρέπει να είναι ευδιάκριτη. Από το κέντρο του Προσφόρου, εκεί όπου βρίσκεται η επιγραφή, προέρχεται ο Αμνός του Θεού, ο Ιησούς Χριστός. Το τετράγωνο αυτό κομμάτι πρόκειται να χρησιμοποιηθεί στη Θεία Κοινωνία και να γίνει το «σώμα του Χριστού».
Βρείτε εδώ: Λειτουργικά Σκεύη της Εκκλησίας: Λόγχες και Χριαλίδες
Γιατί ονομάζεται Αμνός ο Χριστός
Ο Ιησούς Χριστός ονομάζεται Αμνός γιατί ο προφήτης Ησαΐας προφήτευσε πως ο Μεσσίας θα οδηγηθεί στη θυσία όπως ένα αθώο αρνάκι. Αυτή η προφητεία επιβεβαιώθηκε από τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή, όταν υποδείκνυε τον Μεσσία στους μαθητές του λέγοντας: «Να ο αμνός του Θεού» (Ιωάν. 1:29).
Επίσης, ο Απόστολος Πέτρος αναφέρει «Ελυτρώθητε εκ της ματαίας υμών αναστροφής... τιμίω αίματι ως αμνού αμώμου και ασπίλου Χριστού» (Α’ Επιστολή, 1:18-19).
Βρείτε εδώ: Ξύλινες Σφραγίδες Προσφόρου από το Άγιον Όρος
Ποια είναι η θέση της Παναγίας στα Πρόσφορα
Το Πρόσφορο περιλαμβάνει επίσης τη μερίδα που είναι αφιερωμένη στη Θεοτόκο και φέρει τα γράμματα Μ και Θ, που σημαίνουν "Μήτηρ Θεού". Αυτή η μερίδα, σε τριγωνικό σχήμα, τοποθετείται στα δεξιά του Αμνού πάνω στο δισκάριο, συνοδευόμενη με τα εξής λόγια:
«Εις τιμήν και μνήμην της υπερευλογημένης, ένδοξης Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας, με τις πρεσβείες της οποίας δέξου, Κύριε, αυτήν τη θυσία στο υπερουράνιο θυσιαστήριό σου.»
Αμέσως μετά, ακολουθεί ο 10ος στίχος του 44ου ψαλμού, ο οποίος περιλαμβάνει τα εξής λόγια: «Παρέστη η Βασίλισσα εκ δεξιών σου, εν ιματισμώ διαχρύσω περιβεβλημένη, πεποικιλμένη».
Δηλαδή «Προσφέρουμε τη μερίδα αυτή προς τιμή και μνήμη της υπερευλογημένης ένδοξης Κυρίας μας Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας, με τις πρεσβείες της οποίας δέξου, Κύριε, τη Θυσία αυτή στο υπερουράνιό σου Θυσιαστήριο» και «Τιμητικά στάθηκε η Βασίλισσα στα δεξιά σου με ιματισμό χρυσό ντυμένη, στολισμένη».
Με τους παραπάνω στίχους φανερώνεται ότι η Παναγία κατέχει τη πρωτεύουσα θέση τιμής στη Βασιλεία του Θεού.
Βρείτε εδώ: Όλα τα άρθρα με τις Θαυματουργές Εικόνες της Παναγίας στο Άγιον Όρος
Ποιοι μνημονεύονται στα κομμάτια του Προσφόρου
Στο δεξιό μέρος του Προσφόρου βρίσκονται εννέα μικρά τριγωνικά τμήματα, από τα οποία εξάγονται οι μερίδες των αγγέλων και όλων των Αγίων. Αυτά τα τριγωνικά τμήματα τοποθετούνται αριστερά του Αμνού.
Οι Άγιοι που μνημονεύονται είναι οι Προφήτες, οι Απόστολοι, οι Ιεράρχες, οι Μάρτυρες, οι Όσιοι, οι Ανάργυροι, οι Θεοπάτορες, καθώς και ο Άγιος της ημέρας και τελευταίος ο Πατέρας της Εκκλησίας που συνέγραψε τη Θεία Λειτουργία που τελείται.
Αν και δεν έχει πραγματοποιηθεί ακόμη η Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου και οι άγιοι δεν έχουν εισέλθει στον Παράδεισο, ωφελούνται από την αναφορά τους στη Θεία Λειτουργία. Σταδιακά, λαμβάνουν μεγαλύτερες θείες ευλογίες και η κατάστασή τους θα βελτιωθεί περαιτέρω όταν εισέλθουν στην αιώνια Βασιλεία.
Σύμφωνα με τον Καβάσιλα, η Θεία Ευχαριστία προσφέρεται και ως ευχαριστία προς το Θεό για το δώρο των Αγίων, οι οποίοι αποτελούν πρότυπα για όλους τους χριστιανούς. Οι άγιοι καθοδηγούν τους πιστούς και μεσιτεύουν γι' αυτούς, παρέχοντας βοήθεια με τις πρεσβείες τους.
Βρείτε εδώ: Ξύλινες Σφραγίδες Προσφόρου από το Άγιον Όρος
Μερίδες υπέρ ζώντων και κεκοιμημένων
Από τα άλλα μέρη του Προσφόρου, εξάγονται οι μερίδες προς τιμήν των ζώντων και των κεκοιμημένων μελών της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Αυτές οι μερίδες τοποθετούνται μπροστά από τον Αμνό.
Βρείτε εδώ: Δίπτυχο Υπέρ Υγείας και Αναπαύσεως
Λίγο πριν την Θεία Κοινωνία, κατά την ένωση του Σώματος και του Αίματος (συστολή), ο Λειτουργός ρίχνει αυτές τις μερίδες στο Δισκοπότηρο, λέγοντας τα εξής λόγια:
«Απόπλυνον, Κύριε, τα αμαρτήματα των ενθάδε μνημονευθέντων δούλων Σου τω Αίματί Σου τω Αγίω· πρεσβείαις της Θεοτόκου και πάντων Σου των αγίων. Αμήν». Δηλαδή: Σβήσε εντελώς, Κύριε, τις αμαρτίες όσων εδώ μνημονεύθηκαν δούλων Σου με το Αίμα Σου το Άγιο· με τις πρεσβείες της Θεοτόκου και όλων Σου των αγίων. Αμήν.
Κατά την έναρξη της Προσκομιδής, ο Ιερουργός υψώνει το πρόσφορο μέχρι το ύψος του μετώπου, μια κίνηση που συμβολίζει την ύψωση του Ιησού Χριστού στον Σταυρό, όπου έχυσε το τίμιο Αίμα Του για τη σωτηρία των ανθρώπων.
Βρείτε εδώ: Ξύλινες Σφραγίδες Προσφόρου από το Άγιον Όρος
Διαβάστε εδώ: Προσευχές για τους κεκοιμημένους - Πότε είναι τα Ψυχοσάββατα
Διαβάστε εδώ: Κόλυβα: ο συμβολισμός των υλικών και ο στολισμός τους
