Ιερά Μονή Σιμωνόπετρας: ένα αρχιτεκτονικό θαύμα στη μοναστική πολιτεία του Άθωνα
Μία από τις πιο επιβλητικές μονές του Αγίου Όρους, η Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας είναι χτισμένη στην άκρη ενός απότομου βράχου από γρανίτη και ισορροπεί μεταξύ ουρανού και γης, με τρόπο μοναδικό και εντυπωσιακό. Το μεγαλοπρεπές οικοδόμημα ορίζεται από ένα επταώροφο πυργωτό οίκημα, πάνω σε μεγάλη πυργωτή βάση, βρίσκεται σε απόσταση περίπου 300 μ. από τη θάλασσα και αποτελεί ουσιαστικά ένα ιδιαίτερο δείγμα της τολμηρής βυζαντινής μηχανικής.
Ο ιστορικός βίος της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Σιμωνόπετρας έχει μία συνεχή πορεία οχτώ περίπου αιώνων, γεγονός που την κατατάσσει στην 13η ιεραρχική θέση ανάμεσα στις 20 μονές του Αγίου Όρους.
Πού βρίσκεται η Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας και πώς γίνεται η πρόσβαση σε αυτή
Η Ιερά Μονή Σιμωνόπετρας είναι η πρώτη Μονή που συναντάμε μετά το λιμάνι της Δάφνης, ακολουθώντας πορεία προς τα νότια. Για να επισκεφθεί κάποιος προσκυνητής τη Μονή, θα πρέπει να ακολουθήσει οδικώς τον χωματόδρομο μήκος 10 χλμ. περίπου από τη Δάφνη, είτε να φθάσει στον αρσανά της Μονής με καραβάκι.
Αν πάλι κάποιος προσκυνητής έρχεται από την Ιερά Μονή Γρηγορίου, η οποία βρίσκεται δίπλα από τη Σιμωνόπετρα, τότε ακολουθεί τον χωματόδρομο οδικώς για περίπου 2,5 χλμ., είτε και πάλι παίρνει το καραβάκι. Από τη στιγμή που θα φτάσει κανείς στον αρσανά της Μονής, ακολουθεί ένα ανηφορικό μονοπάτι μισής ώρας μέχρι την είσοδο του μοναστηριού.
Από πού πήρε το όνομά της η Σιμωνόπετρα και ποιος είναι ο ιδρυτής της Μονής
Το όραμα που είδε ο Όσιος Σίμων με την Παναγία
Ιδρυτής της Ιεράς Μονής Σιμωνόπετρας υπήρξε ο Όσιος Σίμωνας ο Μυροβλήτης το 1254 μ.Χ., ύστερα από όραμα που είδε με την Παναγία. Ο Όσιος Σίμων ασκήτευε σε ένα σπήλαιο που βρισκόταν κοντά στο σημείο που χτίστηκε μετέπειτα το μοναστήρι, προσευχόμενος διαρκώς. Το διάστημα λίγο πριν τη γιορτή των Χριστουγέννων, ο Όσιος Σίμων έβλεπε για πολλές νύχτες το ίδιο όραμα: ένα αστέρι να ξεχωρίζει από τον ουρανό και να στέκεται πάνω στον απέναντι βράχο, στο σημείο που είναι σήμερα κτισμένο το μοναστήρι «ωσάν να εχωρίζετο ένας αστήρ από τον ουρανόν, και εστέκετο επάνω εις την αντικρύ πέτραν, όπου είναι τώρα κτισμένον το σεβάσμιον Μοναστήριον».
Τη νύχτα των Χριστουγέννων, ο Όσιος Σίμων ένιωσε σαν να βρισκόταν στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας κι έβλεπε τον Κύριο μέσα στη φάτνη φασκιωμένο «του εφαίνετο ότι ευρέθη εις την Βηθλεέμ της Ιουδαίας ωσάν να έβλεπε… τον Κύριόν μας εσπαργανωμένον μέσα εις την φάτνην». Συνάμα, τη στιγμή εκείνη, άκουσε ουράνια θεϊκή φωνή που του έδινε εντολή να χτίσει στον βράχο εκείνο που έλουζε το φως του αστεριού «αστροσύνθετον φως», τη Νέα Βηθλέεμ, δηλαδή τη σημερινή Σιμωνόπετρα.
Ο Όσιος Σίμων άκουσε τρεις φορές τα παρακάτω λόγια και πήρε την απόφαση να χτίσει την Ιερά Μονή, την οποία ονόμασε αρχικά Νέα Βηθλεέμ.
«εδώ πρέπει να θεμελιώσης, ώ Σίμων, το κοινόβιόν σου και να σώσης ψυχάς, και πρόσεχε καλώς˙ μην απιστήσης, ως πρότερον, εγώ θέλω είμαι βοηθός σου˙ βλέπε, μη αμφίβαλε, δια να μη πάθης κανένα κακόν»
Πράγματι, λοιπόν, Όσιος Σίμων έκτισε τη Μονή, της έδωσε το όνομα Νέα Βηθλεέμ και αφιέρωσε το Καθολικό της στο όνομα της κατά σάρκα Γεννήσεως του Κυρίου. Κάποια χρόνια αργότερα, στις 28 Δεκεμβρίου 1257, όταν είχε φτάσει πια σε μεγάλη ηλικία ο Όσιος Σίμων εκοιμήθη ειρηνικά. Μετά την κοίμησή του, η Μονή μετονομάστηκε σε Σιμωνόπετρα, προς τιμήν του Οσίου.
Έτσι, επαληθεύεται και η πρόρρηση της Παναγίας, που τον απέτρεψε να αναχωρήσει από αυτό το μέρος, λέγοντάς του: «μέλλω δοξάσω τον τόπον τούτον με το όνομά σου».
Η δράση του νέου κτήτορα της Σιμωνόπετρας, Σέρβου δεσπότη Ιωάννη Ούγγλεση
Την περίοδο 1365-1371 μ.Χ. η Ιερά Μονή Σιμωνόπετρας βρίσκεται σε μία νέα περίοδο ακμής, κατά την οποία ως νέος κτήτορας δρα και ευεργετεί ο σέρβος Ιωάννης Ούγκλεσης, δεσπότης των Σερρών.
Σύμφωνα με την παράδοση, κάποιο συγγενικό πρόσωπο του δεσπότη, ίσως ο γιος του, θεραπεύτηκε θαυματουργικά και ο Ιωάννης Ούγκλεσης ζήτησε να μεγαλώσει τη μικρή Μονή, κάνοντας δωρεές και αφιερώματα. Ο πλούτος αυτός έδωσε τη δυνατότητα για την ανακαίνιση της Σιμωνόπετρας, εξοπλίζοντάς την με νέο αρσανά, πύργους, κελιά και άλλα βοηθητικά κτίρια. Επιπλέον, ο κεντρικός ναός του μοναστηριού πλούτισε με ιερά κειμήλια, εικόνες, βιβλία και πλούσια σκεύη.
Χάρη στις σημαντικές δωρεές του δεσπότη Ιωάννη Ούγκλεση, η Σιμωνόπετρα γνώρισε μεγάλες μέρες ακμής, με αποτέλεσμα ο ίδιος να μνημονεύεται ως κτήτορας της Μονής.
Ο βασιλόγονος Ιωάσαφ στη Σιμωνόπετρα
Την περίοδο εκείνη, βρισκόταν στη Σιμωνόπετρα και ο βασιλόγονος Ιωάσαφ, ακολουθώντας ασκητικό βίο και χωρίς να έχει φανερώσει την ευγενική καταγωγή του. Μάλιστα, ο Ιωάσαφ είναι ένας από τους πρώτους αγίους της Μονής και εικονίζεται στην κτητορική εικόνα του Καθολικού με την επιγραφή «Ο όσιος Ιωάσαφ, υιός του βασιλέως και κτίτορος, εν τη ιδία Μονή ασκήσας».
Η μνήμη του Οσίου Ιωάσαφ τιμάται μαζί με τη μνήμη του πρώτου κτήτορα Οσίου Σίμωνα, στις 28 Δεκεμβρίου.
Οι πυρκαγιές που κατέστρεψαν τη Σιμωνόπετρα
Η πρώτη καταστροφική φωτιά από κεραυνό
Στις 11 Δεκεμβρίου 1580 ένας κεραυνός χτύπησε την Ιερά Μονή Σιμωνόπετρας και προκάλεσε μια μεγάλη και καταστροφική πυρκαγιά. Τα τείχη της Μονής, τα κελιά, τα βιβλία, τα χρυσόβουλα και άλλα σημαντικά κειμήλια καταστράφηκαν ολοσχερώς. Οι περισσότεροι μοναχοί κατάφεραν να σωθούν κατεβαίνοντας με σχοινιά από τα τείχη στον γκρεμό, ωστόσο δυστυχώς μερικοί πατέρες βρήκαν μαρτυρικό θάνατο.
Τα επόμενα χρόνια στη Σιμωνόπετρα μετά την πυρκαγιά
Το 1782 ηγούμενος της Μονής ορίστηκε ο Διονύσιος Παπαδάτος από τη Ζάκυνθο, ο οποίος προίκισε τη Σιμωνόπετρα με άγια λείψανα, μεταξύ των οποίων και τη χείρα του Αγίου Διονυσίου Ζακύνθου.
Το 1861 ηγούμενος της μονής εκλέχθηκε ο Νεόφυτος Μολάκας (1828-1907), από τα Αλάτσατα της Μικράς Ασίας. Το 1888 ο ηγούμενος Νεόφυτος έλαβε άδεια για να πραγματοποιήσει περιοδεία για έρανο στη Ρωσία, με τη συνοδεία του ιερομονάχου Διονυσίου και του διακόνου Ιωαννικίου.
Οι πατέρες ξεκίνησαν την περιοδεία τους έχοντας στις αποσκευές τους το ιερό παλλάδιο της Μονής, το άφθαρτο και ιερό λείψανο της αγίας ισαποστόλου και μυροφόρου Μαρίας της Μαγδαληνής. Η περιοδεία διήρκησε τέσσερα ολόκληρα χρόνια, τελώντας παρακλήσεις και αγιασμούς μπροστά στα άγια λείψανα, σε κάθε πόλη, από την Ευρωπαϊκή Ρωσία, την Πετρούπολη, την Μόσχα και το Κίεβο μέχρι το Καζάν, την Σαμάρα και το Αστραχάν στην Κασπία.
Η τρίτη καταστροφική φωτιά στη Σιμωνόπετρα
Καθώς η περιοδεία των πατέρων έφτανε στο τέλος, μία νέα καταστροφική φωτιά έπνιξε τη Σιμωνόπετρα στις φλόγες. Αυτή τη φορά, η φωτιά ξεκίνησε από τον φούρνο της Μονής και σύντομα επεκτάθηκε προς την ανατολική πλευρά, την οποία έκαψε ολοσχερώς.
Την νύχτα εκείνη ξημέρωνε η 28η Μαΐου 1891, προσδίδοντας στη Σιμωνόπετρα βαθιές πληγές και ερείπια για ακόμα μία φορά. Η ανατολική πλευρά, το προαύλιο και ο Ναός κατακάηκαν, καταστρέφοντας μανουάλια, τοιχογραφίες, κειμήλια, πολύτιμα χειρόγραφα και σπουδαία έργα της βιβλιοθήκης. Ακόμη, η τράπεζα, το αρχονταρίκι, πολλά κελιά και τέσσερα παρεκκλήσια κάηκαν παντελώς, αφήνοντας πίσω μόνο στάχτες. Προς παρηγοριά των μοναχών, έμειναν άθικτα το σκευοφυλάκιο με όλα τα κειμήλια, έγγραφα, άγια λείψανα και άμφια.
Μετά από τέσσερα χρόνια σε ξένα μέρη, ο ηγούμενος Νεόφυτος επέστρεψε στη Σιμωνόπετρα και βρήκε τη Μονή σε τραγική κατάσταση. Όλοι οι κόποι για την ανακαίνιση του μοναστηριού εξαϋλώθηκαν στο πέρασμα της πυρκαγιάς. Η δραματική αυτή κατάσταση έφερε τη σκέψη να χτισθεί η Μονή σε νέα τοποθεσία, όμως ο ηγούμενος αποφάσισε να μην εγκαταλείψουν το μέρος, λόγω της ιστορικότητας, αλλά και του σεβασμού προς το πρόσωπο του Οσίου Σίμωνα.
Άμεσα, λοιπόν, ξεκίνησαν οι εργασίες για την ανακαίνιση της Μονής εκ νέου και μέχρι το 1893 το μεγαλύτερο μέρος του μοναστηριού είχε ολοκληρωθεί. Ωστόσο, αντί να αναστηλώσουν την καταστραμμένη ανατολική πλευρά, ο ηγούμενος Νεόφυτος αποφάσισε να κτίσει εκ θεμελίων μια νέα πολυώροφη πτέρυγα, αφιερωμένη στην Αγία Μαρία τη Μαγδαληνή.
Η παραίτηση του ηγούμενου Νεόφυτου και ο νέος ηγούμενος Ιωαννίκιος
Λίγα χρόνια μετά την ολοκλήρωση της ανακαίνισης, τον Μάρτιο του 1906, ο ηγούμενος Νεόφυτος υπέβαλε την παραίτησή του από τη διοίκηση της Μονής, μετά από σαράντα πέντε χρόνια ηγεμονίας. Η προχωρημένη ηλικία του γέροντα Νεόφυτου, οι μόχθοι και οι ταλαιπωρία, σε συνδυασμό με την καταπόνηση της όρασής του, ήταν οι βασικοί λόγοι που τον οδήγησαν στην παραίτηση.
Τα ηνία ανέλαβε ο ιερομόναχος Ιωαννίκιος Βαρδαλάς, ο οποίος υπήρξε συνοδοιπόρος του Νεόφυτου στην περιοδεία στη Ρωσία και εργάστηκε ακατάπαυστα στο πλευρό του ηγούμενου για τη σωτηρία της Μονής. Ο Γέρων Νεόφυτος εκοιμήθη ένα χρόνο αργότερα, την παραμονή του Ακαθίστου του 1907, αφήνοντας πίσω του το μοναστήρι σε περίοδο ακμής με εβδομήντα περίπου μοναχούς, οι περισσότεροι εκ των οποίων είχαν καταγωγή από τη Μικρά Ασία.
Η Σιμωνόπετρα μετά την Απελευθέρωση του Αγίου Όρους από τους Τούρκους
Στις 2 Νοεμβρίου του 1912 το Άγιον Όρος απελευθερώνεται από τον τουρκικό ζυγό, με επέμβαση του ελληνικού στόλου με το θωρηκτό «Αβέρωφ». Λίγα χρόνια αργότερα, το 1919 και σε ηλικία μόλις 52 ετών, ηγούμενος Ιωαννίκιος εκοιμήθη, παρχωρώντας τη θέση του στον ηγούμενο Ιερώνυμο, μία σημαντική προσωπικότητα για την πορεία της Μονής.
Ωστόσο, το ζήτημα με την αλλαγή του ημερολογίου δίχασε τη Μονή και οδήγησε στην έξωση του γέροντα Ιερώνυμου. Μετά από 43 χρόνια αδιάκοπης δράσης στη Σιμωνόπετρα, ο Ιερώνυμος μεταφέρεται το 1931 ως πνευματικός στον Ιερό Ναό της Αναλήψεως στην Αθήνα, ναός ο οποίος είναι μετόχι της Σιμωνόπετρας.
Ο Γέρων Ιερώνυμος κοιμήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 1957, αλλά το μνήμα του στο μετόχι της Αναλήψεως έμεινε κενό. Τα ιερά λείψανα του ηγούμενου της Σιμωνόπετρας επέστρεψαν στα πάτρια εδάφη, στη Σιμωνόπετρα, κι έμειναν ως παρακαταθήκη για την πορεία της Μονής.
Η Σιμωνόπετρα κατά την περίοδο της Γερμανικής Κατοχής
Τα χρόνια της γερμανικής κατοχής ολόκληρο το Άγιον Όρος υπέφερε, αντιμετωπίζοντας πολλά προβλήματα, μεταξύ των οποίων και λειψανδρία. Η λειψανδρία αυτή δημιούργησε την ανάγκη για έναν εξωτερικό πνευματικό, ο οποίος θα εξομολογούσε τους πατέρες. Την περίοδο εκείνη, η Σιμωνόπετρα είχε την ευλογία να φιλοξενεί τον πρώην Γρηγοριάτη π. Γελάσιο, ο οποίος δρούσε ως αρσανάρης, παρά τους κινδύνους που εγκυμονούσε αυτή η θέση.
Μεταξύ άλλων, ο γέρο-Γελάσιος είχε την τύχη και ευλογία να μεταφέρει με τη βάρκα του τον Άγιο Σωφρόνιο, από τις σπηλιές του Αγίου Παύλου, όπου ασκήτευε, για να εξομολογήσει τους πατέρες. Ο Άγιος Σωφρόνιος δεν είναι άλλος από τον μετέπειτα κτήτορα της Μονής Τιμίου Προδρόμου του Essex.
Μια νέα περίοδος ακμής για τη Σιμωνόπετρα
Τον Σεπτέμβριο 1973, υπό την πνευματική καθοδήγηση του Αρχιμ. Αιμιλιανού, εγκαθίσταται στη Σιμωνόπετρα μία αδελφότητα μοναχών, οι οποίοι μέχρι πρότινος ζούσαν στην Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως των Μετεώρων και αναζητούσαν ένα πιο ήσυχο μέρος για προσευχή και άσκηση. Ο πάτερ Αιμιλιανός ανέλαβε την αναδιοργάνωση και την φροντίδα των νέων μοναχών, δημιουργώντας ένα ισχυρό κοινόβιο με αφοσίωση και σεβασμό στη μοναχική παράδοση.
Σεβόμενος το Τυπικό της Εκκλησίας και με την κατάλληλη καλλιέργεια του νεανικού ενθουσιασμού που διακατείχε την αδελφότητα, ο πάτερ Αιμιλιανός κατάφερε να επαναφέρει τη Σιμωνόπετρα σε ακμάζουσα περίοδο. Το 1995 η υγεία του γέροντα Αιμιλιανού κλονίζεται και ο ίδιος αναγκάζεται να εγκαταλείψει το Άγιον Όρος.
Πότε εορτάζει η Ιερά Μονή Σιμωνόπετρας
Η Ιερά Μονή Σιμωνόπετρας εορτάζει τρεις φορές το χρόνο, με το παλαιό ημερολόγιο, όπως και όλα τα μοναστήρια του Αγίου Όρους: στις 25 Δεκεμβρίου στη Γέννηση του Ιησού Χριστού, στις 28 Δεκεμβρίου εορτή του κτήτορα Οσίου Σίμωνα και στις 22 Ιουλίου, εορτή της Αγίας Mαρίας Μαγδαληνής. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι στο σκευοφυλάκιο της Ιεράς Μονής Σιμωνόπετρας φυλάσσεται η αριστερή χείρα της Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής και Μυροφόρου εδώ και 2.000 χρόνια. Η Αγία Μαρία η Μαγδαληνή, τιμάται ως συνκτητόρισσα της Σιμωνόπετρας.
Μετόχια της Ιεράς Μονής Σιμωνόπετρας
Η Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας κατέχει πολλά μετόχια, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στη Γαλλία: το Mετόχι του Aγίου Xαραλάμπους στη Θεσσαλονίκη, το Mετόχι της Aναλήψεως του Kυρίου στον Βύρωνα Αττικής, το Mετόχι των Aγίων Αρτεμίου και Aντύπα στη Σίφνο, το Mετόχι της Παναγίας της Tρύγης στο Προπούλι Λήμνου, με την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, το Μετόχι του Ευαγγελισμού στην Ορμύλια Χαλκιδικής, το Ιερό Ησυχαστήριο του Oσίου Nικοδήμου στον Πεντάλοφο Γουμένισσας, όπου φυλάσσεται η εικόνα της Παναγίας της Μικρασιάτισσας από το Ικόνιο της Μικράς Ασίας. Στην Γαλλία έχει το Mετόχι του Aγίου Aντωνίου, νότια της πόλης Λυών, το Mετόχιον της Aγίας Σκέπης στο Solan, στα νότια της Γαλλίας και το Mετόχιον της Mεταμορφώσεως του Σωτήρος στην κεντρική Γαλλία, στην περιοχή Terasson νοτία της πόλης Λιμόζ.
Η Βιβλιοθήκη και τα κειμήλια της Μονής Σιμωνόπετρας
Μετά την φωτιά που έκαψε τη Βιβλιοθήκη της Μονής, σήμερα σώζονται μονάχα 42 περγαμηνά του 10ου και 14ου αιώνα, καθώς και 210 χάρτινοι κώδικες τους 14ου και 19ου αιώνα.
Στα κειμήλια της Μονής, συγκαταλέγονται πολλά λείψανα Αγίων, όπως του Αγίου Παύλου Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, του Αγίου Κηρύκου, του Αγίου Διονύσιου του Αρεοπαγίτη και του Αγίου μάρτυρος Σεργίου. Το σημαντικότερο ίσως κειμήλιο θεωρείται η αριστερά χείρα της Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής.
Επικοινωνία με τη Μονή Σιμωνόπετρας:
Τηλέφωνο Επικοινωνίας: 23770 23254, 23750 94098
Email: [email protected]