Ιερά Μονή Εσφιγμένου Αγίου Όρους

Πού βρίσκεται η Ιερά Μονή Εσφιγμένου και πότε ιδρύθηκε

Η Ιερά Μονή Εσφιγμένου βρίσκεται σε έναν μικρό κόλπο, στη βορειοανατολική πλευρά της Χερσονήσου του Άθωνα, κοντά στη Μονή Χιλανδαρίου.

Σύμφωνα με την παράδοση, το μοναστήρι ιδρύθηκε κατά τον 5ο αιώνα από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Β’ και την αδελφή του, αυτοκράτειρα Πουλχερία. Ωστόσο, τα ιστορικά στοιχεία καταγράφουν την ύπαρξη της Μονής Εσφιγμένου τον 10ο αιώνα. Η Μονή αναφέρεται για πρώτη φορά το 998 μ.Χ. με την ονομασία «Εσφαγμένου» σε πράξη της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπεδίου.

Κάποια χρόνια αργότερα, το 1037, η Μονή μετονομάζεται σε «Εσφιγμένου» και διανύει μία μεγάλη περίοδο ακμής. Μάλιστα, το έτος 1045 στο «Τυπικό του Μονομάχου» η Ιερά Μονή Εσφιγμένου βρίσκεται στην πέμπτη θέση στην ιεραρχία των Μονών του Αγίου Όρους. Σήμερα, η Μονή βρίσκεται στην 18^η ιεραρχική θέση ανάμεσα στα μοναστήρια του Αγίου Όρους.

Η περίοδος παρακμής της Ιεράς Μονής Εσφιγμένου και οι σημαντικές προσωπικότητες

Στα μέσα του 13ου αιώνα η Μονή Εσφιγμένου αντιμετωπίζει σημαντικές δυσκολίες και σταδιακά περνά στην αφάνεια. Στη συνέχεια, ανακάμπτει και για τους επόμενους δύο αιώνες, μέχρι την κατάκτηση από τους Τούρκους, η Μονή Εσφιγμένου περνά ακόμα μία μεγάλη περίοδο ακμής. Στην ευημερία της Μονής βοήθησαν σημαντικά πολλοί αυτοκράτορες του Βυζαντίου, αλλά και ηγεμόνες άλλων ορθόδοξων χωρών.

Σημαντικές προσωπικότητες που εγκαταβίωσαν στο μοναστήρι ήταν μεταξύ άλλων ο μετέπειτα Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Αθανάσιος και ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. Μάλιστα, ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς διετέλεσε ηγούμενος της Μονής Εσφιγμένου για κάποια χρόνια (1335-1338 μ.Χ.).

Οι πειρατικές επιδρομές πλήττουν τη Μονή Εσφιγμένου

Η παραθαλάσσια τοποθεσία της Μονής πρόσφερε προστασία από τις καιρικές συνθήκες, όμως παράλληλα καθιστούσε τη Μονή έναν εύκολο στόχο στις επιδρομές Αγαρηνών και Τούρκων πειρατών. Πολυάριθμες λεηλασίες, επιδρομές και πυρπολήσεις έπληξαν τη Μονή Εσφιγμένου και την οδήγησαν σε μια μακρά περίοδο μεγάλης ύφεσης.

Οι πειρατικές επιθέσεις, σε συνδυασμό με την καταστροφική πυρκαγιά του 1491, οδήγησαν στην παρακμή της Μονής, με αποτέλεσμα να απειλείται με πλήρη ερήμωση, μετά το 1533.

Μέχρι τον 17^ο αιώνα, η Ιερά Μονή Εσφιγμένου πέρασε ιδιαίτερα δύσκολες στιγμές και έφτασε σε δυσχερή οικονομική κατάσταση. Ωστόσο, από τον 18^ο αιώνα κι έπειτα, η Μονή βρίσκεται σε μία νέα πορεία αναδιοργάνωσης και ανασυγκρότησης.

Η Ανασυγκρότηση της Ιεράς Μονής Εσφιγμένου

Στη διαδικασία ανασυγκρότησης της Μονής Εσφιγμένου πρωτοστατεί η προσπάθεια του Μητροπολίτη Μελενίκου Γρηγόριου, ο οποίος έθεσε ως προτεραιότητα την αποπληρωμή των χρεών της Μονής.

Αξιοσημείωτη υπήρξε και η δράση του Θεοδωρήτου Λαυριώτη κατά τον 19^ο αιώνα (1804–1806) , καταβάλλοντας μεγάλη προσπάθεια για την ορθή κοινοβιακή λειτουργία της Μονής. Κατά το διάστημα που διετέλεσε ηγούμενος ο Θεοδώρητος, μπήκαν τα θεμέλια του νέου Καθολικού, ενώ παράλληλα, ξεκίνησε η ανοικοδόμηση της Τράπεζας της Μονής και άλλων σημαντικών κτιρίων.

Η Μονή Εσφιγμένου την περίοδο της Επανάστασης του 1821

Το 1821 η Ιερά Μονή Εσφιγμένου κατελήφθη από τουρκικό στράτευμα για περισσότερο από 10 χρόνια (1821-1832). Το 1832 ανέλαβε την ανασύσταση της Μονής ο Αγαθάγγελος Καλλιπολίτης, διοικώντας δυναμικά τη Μονή για 40 ολόκληρα χρόνια (1832-1871). Η προσφορά του ηγούμενου Αγαθάγγελου υπήρξε πολυσήμαντη, καθώς ανέλαβε να ανοικοδομήσει τα περισσότερα κτίρια της Μονής: το κωδωνοστάσιο, τα παρεκκλήσια, τον εξωνάρθηκα του Καθολικού και τον µεσηµβρινό πυλώνα.

Ωστόσο, τα επόμενα χρόνια, μέχρι τις αρχές του 20^ου αιώνα, διάφορες κινήσεις οδήγησαν τη Μονή Εσφιγμένου σε ένα μεγάλο χρέος 4.000 τουρκικών λιρών. Η Μονή κατάφερε να ανταπεξέλθει στις δυσκολίες και να αποπληρώσει το χρέος, χωρίς να προσφύγει σε άτοπους δανεισμούς ξένων.

Παναγία Αρσανιώτισσα: Πώς σώθηκε θαυματουργικά η εικόνα της Παναγίας

Η ιερά και θαυμάσια εικόνα της Παναγίας Αρσανιώτισσας πήρε το όνομα της από τον αρσανά της Μονής Εσφιγμένου, καθώς ήταν τοποθετημένη εκεί για χρόνια. Τον Δεκέμβριο του 1892 υπήρξε μία μεγάλη κατολίσθηση λόγω έντονης βροχόπτωσης. Το βράδυ εκείνο, μεγάλοι βράχοι από το βουνό της Σαμαρείας έπεσαν και κατέστρεψαν μεγάλο τμήμα του αρσανά.

Ανάμεσα στα συντρίμμια, το μόνο που διασώθηκε ως θαύμα ήταν το μέρος του τοίχου που προστάτευε το προσκυνητάριο με την εικόνα της Θεοτόκου. Όταν οι μοναχοί πήραν την εικόνα, τότε κατέρρευσε κι αυτό το μικρό κομμάτι του τοίχου. Μπροστά από το προσκυνητάριο, κοιμόταν ένας λαϊκός ψαράς, ονόματι Νικόλαος Καραμανιόλας, ο οποίος βρέθηκε αβλαβής θαυματουργικά με την παρέμβαση της Παναγίας. Από τότε, η εικόνα της Παναγίας της Αρσανιώτισσας βρίσκεται στον κυρίως Ναό, μέχρι και σήμερα.

Το Καθολικό της Μονής Εσφιγμένου, η Βιβλιοθήκη και τα Ιερά Κειμήλια

Το Καθολικό της Ιεράς Μονής Εσφιγμένου βρίσκεται στη δυτική πλευρά της αυλής και είναι αφιερωμένο στην Ανάληψη του Κυρίου. Το έτος 1808 ο ηγούμενος Θεοδώρητος έθεσε τα θεμέλια και τρία χρόνια αργότερα, το 1811, ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ το εγκαινίασε. Το Καθολικό είναι εμπλουτισμένο με θαυμάσιες τοιχογραφίες των Γαλατσάνων ζωγράφων, Βενιαμίν, Ζαχαρία και Μακάριο. Η εφέστια εικόνα της Μονής είναι της Θεοτόκου της Ελεούσας.

Από τα πιο σημαντικά και ιερά κειμήλια της Μονής Εσφιγμένου είναι ο Σταυρός της Πουλχερίας, καθώς και ένα μεγάλο κομμάτι από τη σκηνή του Μεγάλου Ναπολέοντα. Το κομμάτι αυτό χρησιμοποιείται σαν κάλυμμα στην πύλη του Καθολικού κατά τη διάρκεια της πανήγυρης. Επιπλέον, στο σκευοφυλάκιο της Μονής φυλάσσονται ιερά λείψανα Αγίων.

Η Βιβλιοθήκη της Μονής Εσφιγμένου βρίσκεται πάνω από το Νάρθηκα του Καθολικού και διαθέτει περίπου 6.000 έντυπα βιβλία. Επιπλέον, υπάρχουν 372 χειρόγραφα, εκ των οποίων 75 από αυτά είναι περγαμηνά και ειλητάρια. Ακόμη ένα ιδιαίτερο κειμήλιο είναι το Μηνολόγιο του 11^ου αιώνα, το οποίο περιέχει 80 μικρογραφίες και 8 παραστάσεις από τη Γέννηση του Ιησού Χριστού. Τέλος, το Χρυσόβουλο της Μάρως του 1428 απεικονίζει την οικογένεια του Σέρβου Ηγεμόνα Βράγκοβιτς.

Επικοινωνία με τη Μονή Εσφιγμένου:

Τηλέφωνο Επικοινωνίας: 2377 0 23653

Email: [email protected]